Η τέχνη και η κοινωνία σκόρπιες σκέψεις

Και να λοιπόν που έρχεται αυτή η ώρα της ημέρας που αποκαμωμένος πια από τις πολλές σκέψεις περί…τέχνης, και χωρίς να έχω άλλον πέρα από τον γάτο μου κοντά μου στο εργαστήρι, για να με ακούσει, βρίσκω παρηγοριά στο μολύβι και το χαρτί, ή μάλλον στο Microsoft word (απλά το μολύβι ακούγεται πάντα πιο…ποιητικό).

 Τροφή για σκέψη (και για την γνωστή γκρίνια) αποτέλεσε παλαιότερη επίσκεψη μου σε μια έκθεση νέων εικαστικών. Η τέχνη λοιπόν. Ή μάλλον πιο σωστά η τέχνη και η κοινωνία όπως τουλάχιστον το αντιλαμβάνομαι εγώ.

 Μια πληθώρα εικόνων. Κάποιες ρεαλιστικές, με έντονα χρώματα και εξαιρετικές φωτοσκιάσεις, κίτρινα και κόκκινα πουλιά που θαρρείς ότι είναι έτοιμα να δραπετεύσουν από τον καμβά και να ξαποστάσουν στον ώμο σου. Και κάποιες άλλες, επίσης ξεκάθαρες, ωστόσο χωρίς φωτοσκιάσεις και επιτηδευμένο ρεαλισμό. Απλές γρήγορες γραμμές με μολύβι ή κάρβουνο, σχεδόν πρόχειρες και τόσο λίγες, που απορείς πως γίνεται μια γυναικεία μορφή να φαίνεται τόσο ξεκάθαρα μέσα από 8 «Τσαλακωμένες» γραμμές…

Αυτό που μου έκαμε λοιπόν τόσο εντύπωση είναι τα σχόλια που προσεκτικά «ψάρευα» στους διαδρόμους και με βάλανε σε σκέψεις….παρατηρώντας τον κόσμο έβλεπες μια μεγάλη προτίμηση στον ρεαλισμό. «αυτός είναι ζωγράφος» άκουγες ή «μα κοίτα τα…μπούτια της! Είναι σαν αληθινά…αυτός μπορεί να ζωγραφίσει»…φράσεις που σίγουρα οφείλουν να εξοργίζουν έναν καλλιτέχνη και αφήνουν πίσω τους…συντρίμμια και έναν σχετικό εκνευρισμό. Παρακάτω έβλεπες κάτι επίσης συναρπαστικό. Τα βλέμματα των επισκεπτών τράβηξε ένας πίνακας με κάρβουνο που απεικόνιζε μια γυναίκα. Λίγες γραμμές τραβηγμένες με τόσο πάθος ώστε να μπορούν να απεικονίσουν μια μορφή σε όλο της το μεγαλείο χωρίς ίχνος όγκου ή φωτοσκίασης. «Μα καλά κοίτα πως είναι αυτή η γυναίκα! Ιδέα δεν έχει», «δεν κατάλαβα ποτέ τι τους φέρνουν εδώ αφού δεν μπορούν να ζωγραφίσουν» κτλ κτλ…

Εκεί λοιπόν δεν μπορείς παρά να αναλογιστείς…τι είναι αυτό που εντυπωσιάζει τόσο αυτούς που είναι αμύητοι στην τέχνη, όσον αφορά τον ρεαλισμό, και γιατί δεν μπορούν να εντυπωσιαστούν το ίδιο και το από το γεγονός ότι μόλις ένας καλλιτέχνης κατάφερε με ένα κάρβουνο και μια γόμα να τους κάνει να αναγνωρίζουν ξεκάθαρα μια γυναικεία μορφή με 8 απλές γραμμές;

Εκεί λοιπόν πάμε πίσω…και επιστρέφουμε στα βασικά…υπάρχει τέχνη;

Για μένα όχι πλέον.

 Η Τέχνη δεν πρέπει πια να υπάρχει σαν ορισμός. Υπάρχουν μόνο καλλιτέχνες.   Η λέξη «τέχνη» θεωρώ ότι λειτουργεί…με ένα καθαρά ευνουχιστηκό τρόπο για τους καλλιτέχνες. Τι είναι τέχνη; Τα πορτραίτα είναι τέχνη;  Οι εικονογραφήσεις βιβλίων; Τα γκράφιτι (είτε είναι σε δημόσιους χώρους, είτε όχι) είναι τέχνη; Λοιπόν η απάντηση είναι απλή για μένα. Αν αυτός που το κάνει εκφράζεται, ναι είναι. Αν εκφράζεσαι κάνοντας το πορτραίτο της μητέρας σου, είτε αυτό είναι ρεαλιστικό με κάθε ρυτίδα να αποτυπώνεται ξεκάθαρα (δεν είμαι σίγουρος βέβαια ότι θα το εκτιμήσει η ίδια) είτε με ένα απλό σκίτσο, τότε είναι τέχνη. Αν αραδιάζεις 5 κιλά σπρέι στο πανί που φοράει στα μάτια του το αγάλμα της δικαιοσύνης επειδή άλλος ένας εγκληματίας αθωώθηκε αφού είχε χρήμα να την εξαγοράσει είναι τέχνη, αν εικονογραφείς ένα βιβλίο επειδή αγαπάς το κείμενο που σου δίνουν τότε κάνεις  τέχνη.  Από κει και πέρα σίγουρα χρειάζεται και η τεχνική που όμως μην ανησυχείτε. Σας εγγυώμαι ότι όλοι οι ΚΑΛΟΙ ζωγράφοι την έχουν στις default ρυθμίσεις…Πότε δεν είναι τέχνη; Όταν παίρνεις μια παραγγελία από τον εκδότη σου για ένα κείμενο που μισείς και όμως κάνεις. Όταν σου δίνουν μια φωτογραφία όπου έχουν βάλει τα καλά τους οικογενειακώς και σου ζητούν να την κάνεις σε 3 μέρες για να την κρεμάσουν στο σαλόνι δίπλα από την εικόνα του Αγ. Παντελεήμονα και τον γάμο της κ. Κούλας από δίπλα ψιθυρίζοντας σου στο αυτί (κάνε την κοιλιά μου λίγο μικρότερη). Αυτό δεν είναι τέχνη.

 Όταν  Άνθρωποι που εκφράζονται καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους μέσω των εικαστικών (στην προκειμένη περίπτωση) με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με την διάθεση τα εργαλεία αλλά και τα ερεθίσματα αυτό μπορούμε να το πούμε τέχνη (αν και η λέξη δεν μου αρέσει καθόλου). Υποθέτω θα έκανε μεγάλη εντύπωση στους επισκέπτες της συγκεκριμένης έκθεσης το γεγονός ότι οποιοδήποτε καλός ζωγράφος από τους παρευρισκόμενους θα μπορούσε με λίγη δουλειά και πολύ αφοσίωση να «πετύχει» ένα καλό και αληθοφανές, 100% ρεαλιστικό (με την κυτταρίτιδα τους, ξέρετε όπως ήταν και στην αναγέννηση) ζευγάρι…μπούτια. Αλλά επιλέγει να μην το κάνει. Έχουμε άραγε τόση ανάγκη σαν κοινωνία να συνεχίσουμε να θαμπωνόμαστε από το τρίχωμα του λαγού του Ντύρερ, ή τις φωτοσκιάσεις του Μιχαήλ Άγγελου; Ειδικότερα τώρα που θέλουμε περισσότερο από ποτέ να…εκφραστούμε;